Samoans commemorate tsunami dead

People in Samoa and neighbouring Pacific islands have packed churches and community halls to remember those killed in last week's tsunami.

The BBC's Phil Mercer, in the capital Apia, says the services are a vital part of the islands' healing process. However, he says it remains to be seen whether displaced residents will want to return to low-lying areas. More than 170 people died when the tsunami - triggered by an earthquake - hit Samoa, American Samoa and Tonga. At the Congregational Christian Church of Lalomanu, representatives of 10 families mourned 52 lost relatives.

Samoans survey aftermath

In the Immaculate Conception of Mary Cathedral in Apia, Monsignor Ioane Vito urged the congregation to unite to overcome the disaster. "Don't dwell on it but rebuild our lives together as a community," he said. Government minister Fiana Naomi said on Saturday that she expected about half of Samoa's victims to be buried in mass graves of up to 20 in a new cemetery in Apia.

A memorial service would be held in a nearby sports stadium prior to the burials, she added.The tsunami struck following an 8.3-magnitude earthquake at 1748 GMT on Tuesday some 190km (120 miles) from Apia.

Villages were destroyed, homes flattened and cars lodged in treetops. Our correspondent says Samoans have reacted swiftly to the disaster and many have begun rebuilding their homes, but others have remained on high ground, afraid to return to the coast.

Australia has sent medical and search personnel to Samoa, and a New Zealand plane arrived on Saturday. The earthquake and resulting tsunami left 135 dead and eight missing in Samoa, 32 dead in American Samoa and nine dead in Tonga.

मुम्बईका 'भाइ' सँग करणले माफी मागे

मुम्बई, - बलिउड निर्माता करण जौहरले शनिबार भारतको एक क्षेत्रीय राजनीतिक दलसँग माफी मागे। उनको कसुर थियो- आफ्नो फिल्ममा मुम्बई सहरलाई 'बम्बै' उच्चारण गराउनु। सेन्सर बोर्डले पास गरेको फिल्म 'वेक अप सीड' लाई नवनिर्माण सेनाले मुम्बई र पुणेमा चल्न नदिने घोषणा गरेपछि उनले पार्टीका अध्यक्ष राज ठाकरेको घर पुगेर माफी मागे। माफीसँगै करणले फिल्ममा बोलिएको 'बम्बै' शब्दलाई 'मुम्बई' बनाएर सच्याउने पनि भएका छन्। र, फिल्मको सुरुवातमै यो माफिनामा पर्दामा देखाइने पनि छ। केहीअघिसम्म 'बम्बै' भनिने सहरको नाम केही वर्षअघि मुम्बई बनाइएको थियो। केही वर्षअघि शिव सेनाबाट फुटेर नवनिर्माण सेना बनाएका राजलाई मुम्बईको 'राजनीतिक भाई' भन्ने गरिएको छ। करणले ठाकरेसँग माफी मागेपछि अहिले उनको आलोचना पनि भइरहेको छ। महाराष्ट्रका मुख्यमन्त्री अशोक चभानले भने करणले माफी माग्नु गलत भएको बताएका छन्। 'करणले राज होइन, पुलिस कहाँ जानुपर्थ्यो,' उनले भने। भारतको महाराष्ट्र राज्यमा ठाकरे परिवारको बोलबाला र गुन्डागर्दी कायम भएको मानिन्छ। केही वर्षअघि रामगोपाल वर्माको फिल्म 'सरकार'को प्रदर्शनमा बाल ठाकरेको पार्टी शिव सेनाले अवरोध पुर्‍याएको थियो। यो फिल्ममा अमिताभ बच्चनले निर्वाह गरेको भूमिका बाल ठाकरेसँग मिल्दोजुल्दो भएको शिव सेनाको आरोप थियो।

संसारको सबभन्दा ठूलो लोकतन्त्र भारतमा फिल्ममाथि कुनै पार्टी वा समूहले यसअघि पनि पटकपटक प्रतिबन्ध र रोक लगाउँदै आएका छन्। सरकारी सेन्सरबाट पास भएपछि हालैका दिनमा कुनाल कोहलीको फिल्म 'फना' गुजरातमा, प्रकाश झाको फिल्म 'गंगाजल' बिहारमा र राहुल रवैलको फिल्म 'जो बोले सो निहाल'लाई पञ्जाबमा राजनीतिक संगठनले प्रदर्शन गर्न रोकेका थिए। 'सिंह इज किंग' र 'लव आज कल'का केही दृश्यमा सिख समुदायका नेताले आपत्ती प्रकट गरेपछि फिल्मका केही दृश्य हटाइएका थिए।आयन मुखर्जीले निर्देशन गरेको 'वेक अप सिड'मा रणवीर कुपर, कोनकोना सेन शर्मा, अनुपम खेरलगायतले अभिनय गरेका छन्।

डेरा नपाएर हैरान गुरूकुल

काठमाडौं- अग्रज कलाकारबाट टीका थाप्न यसपालि पनि पूर्णिमाका दिन गुरुकुलमा रंगकर्मी, साहित्यकार र कलाकारको जमघट भयो। कलाकर्मीबीच नियमित भेटघाट र सिर्जनात्मक कार्यक्रम हुने यो माहौलले कहिलेसम्म निरन्तरता पाउने हो ? गुरुकुल छिट्टै ठाउँ सर्नुपर्ने भएको छ जसका लागि जग्गा फेला पर्न सकेको छैन। विराटनगरमा अर्को साता हुने 'आरोहण नाटक महोत्सव'को तयारी गर्न आइतबार बिहानै 'गुरूकुलका गुरू' सुनिल पोखरेल बस चढ्दैछन्। उनीसँग नाटकका सामानको भारी हुनेछ। १२ घन्टा लामो यात्रा अवधिभर उनलाई तिहारपछि गुरुकुललाई कसरी अगाडि बढाउने भन्ने चिन्ताको भारीले बढी सताउने निश्चित छ। संस्कृतिमन्त्री मीनेन्द्र रिजालले जग्गा मिलाइदिने आश्वासन दिएका छन्। विगतमा नाटक खेलेका व्यक्ति हुनाले उनलाई मन्त्रीप्रति आशा छ। जग्गाको निर्णय नदिएसम्म दसैं मनाउदिन भन्ने मन्त्रीको भाका नाघिसके पनि पोखरेलले अझै आशा मारिसकेका छैनन्। 'हामीले गरिरहेको काम राम्रो हो भने हाम्रो समस्या बुझिदिनुपर्छ,' पोखरेलले शनिबार नागरिकसँग भने, ' हामीले खासै राम्रो काम गरिरहेका छैनौं भन्ने लाग्छ भने पनि कुनै आपत्ति छैन।'

मैतीदेवीको सेतोपुल कटेपछि उत्तरपट्टि ढिस्कोमा आरोहण नाट्य संस्थाले सात वर्षदेखि गुरुकुल सञ्चालन गर्दै आएको छ। त्यहाँ दुई नाटक हल र कलाकारको होस्टल छन्। पोखरेलका अनुसार गुरुकुलसँग अहिले लगभग तीन करोड मूल्य बराबरका नाट्यसामग्री छ। उनले धेरै जनालाई भनिसकेका छन्, 'गुरुकुलले जग्गा पाएन भने यी सबै सामग्री टुँडिखेलमा जलाएर विदेश जान्छु।' उनी काठमाडौंमात्र होइन विराटनगरमा बन्दै गरेको गुरुकुलको शाखालाई समेत बन्द गर्ने सुरमा छन्। केही समयअघि भने उनी विराटनगरलाई आधार बनाएर गुरुकुलको काम गर्ने निष्कर्षमा पुगिसकेका थिए। पछि उनलाई लाग्यो, 'नाटकको आगो बाल्ने हो भने केन्द्रबाटै बालिनुपर्छ।' त्यसैले काम गर्न पाए काठमाडौंमै गर्ने नत्र विदेशिने सोच उनमा पलाएको छ। उनलाई दिल्लीको नेसनल स्कुल अफ ड्रामाले धेरै वर्षदेखि अतिथि प्राध्यापकको काम गर्ने निम्तो दिँदैआएको छ। उनी भन्छन्, 'हामी प्रोफेसनल मान्छे, जता पनि बिक्छौं।'

पछिल्लो चार वर्षको भाडासम्झौता नलम्बिने भएपछि गुरुकुलले नयाँ ठाउँ खोज्नुपरेको हो। 'अहिले हामी बसेको जग्गा जसको हो, उहाँहरूले आफ्नो योजना बनाउनुभएको छ, उहाँहरूले नचाहेपछि हामी बस्न मिल्दैन,' उनले भने, 'हामीले गुनासो होइन बरु सात वर्ष बस्न दिएकोमा आभारी हुनुपर्छ।' दसैंसम्ममा ठाउँ छाड्नुपर्ने भएपछि उनले रिङरोडभित्र धेरै ठाउँमा जग्गा भाडामा खोजे। काठमाडौंको महँगो जग्गा ठूलो परिमाणमा किन्न सजिलो पनि छैन। 'गुरुकुलमा आवद्ध हामी सबै निम्न मध्यमवर्गका हौं, हामीसँग भएका सबै घरखेत बेचेर पनि जग्गा किन्न सकिँदैन,' उनले भने, 'काठमाडौंको जग्गा कति महँगो भएछ, यो अवधिमा थाहा पायौं।' सरकारले जग्गा दिए गुरुकुललाई सहकारी वा ट्रस्टको रूपमा लैजान समेत उनी तयार छन्। धेरैले गुरुकुल भन्नेबित्तिकै आफ्नो अनुहार सम्भि्कने गरेकाले उनलाई अप्ठ्यारो परेको छ। भन्छन्, 'अहिले पनि गुरुकुललाई आरोहणले चलाइरहेको छ र भोलि मपछि अरू जो पनि यसमा आएर काम गर्न सक्छन्।'सरकारसँग जग्गा कुन आधारमा माग्छौ भनेर कसैले सोध्यो भने उनीसँग जवाफ छ, 'रंगकर्ममा २५/३० वर्षदेखि नियमित काम गरिरहेको छु।' उनी आफ्नो कामलाई उत्पादक वा अनुत्पादक के हो भनेर चाहिँ भन्न चाहन्नन्, 'यो अरूले मूल्यांकन गर्ने हो।' अनि गुरुकुलबिनाको नेपाली रंगकर्म कस्तो हुन्छ? यसको जवाफ पनि उनी दिँदैनन्। बरु भन्छन्, 'गुरुकुल वा म र मेरो टोली रंगमञ्चमा रहेन भने ठूलो क्षति हुनेछ भन्ने भ्रम मैले पालेको छैन।'